سیلیسیم یکی از عناصری است که به طور طبیعی در پوسته زمین و در بسیاری از خاک‌ها یافت می‌شود. اگرچه سیلیسیم به‌عنوان یکی از عناصر ضروری گیاه در نظر گرفته نمی‌شود، اما بررسی‌ها نشان داده که وجود آن نقش کلیدی و بسیار مهمی در رشد و سلامت شالی (برنج) ایفا می‌کند. این موضوع باعث شده کشاورزان و محققان توجه ویژه‌ای به تأمین کافی این عنصر در مزرعه‌های برنج داشته باشند.
نقش‌ها و تأثیرات اصلی سیلیسیم در شالی
- تقویت دیواره سلولی: یکی از مهم‌ترین نقش‌های سیلیسیم، بهبود استحکام دیواره‌های سلولی است. حضور این عنصر باعث سخت‌تر شدن بافت‌های گیاهی و مقاومت بیشتر آن‌ها در برابر آسیب‌های مکانیکی و بیماری‌ها می‌شود.
- .
- مقاومت به آفات و بیماری‌ها: شالی‌هایی که سیلیسیم کافی در خاک جذب کرده‌اند، بهتر می‌توانند در مقابل حملات آفات، پاتوژن‌ها و قارچ‌ها مقاومت کنند. به همین دلیل سیلیسیم را می‌توان به‌عنوان نوعی سپر دفاعی طبیعی برای برنج در نظر گرفت.
- .
- کاهش خسارت تنش‌های محیطی: سیلیسیم می‌تواند تحمل گیاه برنج را نسبت به تنش‌های محیطی مانند شوری، خشکی و مسمومیت فلزات سنگین افزایش دهد. این عنصر با تنظیم مکانیسم‌های فیزیولوژیک و متابولیک گیاه، منجر به افزایش حیات و رشد بهتر شالی می‌شود.
تأثیر بر عملکرد محصول
استفاده مناسب از سیلیسیم، به‌ویژه در خاک‌های فقیر و مناطق پر تنش، معمولاً باعث افزایش عملکرد و کیفیت شالی می‌شود. برنج‌هایی که کافی سیلیسیم دریافت کرده‌اند، دارای صفحات برگی محکم‌تر، ساقه‌های سفت‌تر و خوشه‌هایی شاداب‌تر هستند. این عوامل سبب کاهش میزان ورس (خوابیدگی) ساقه‌ها، افزایش وزن دانه و بالا رفتن مقاومت نسبت به کمبود آب و سایر تنش‌ها می‌گردد.
نحوه مصرف و مدیریت سیلیسیم
- کودهای حاوی سیلیسیم اغلب به دو شکل معدنی و محلول وجود دارند. انتخاب نوع مناسب بستگی به وضعیت خاک و نیاز مزرعه دارد.
- مصرف سیلیسیم بهتر است بر اساس آزمون خاک باشد تا مقدار دقیق مورد نیاز تعیین شود.
- تناوب کشت مناسب و مدیریت بقایای گیاهی نیز می‌تواند در بازگشت سیلیسیم به خاک مؤثر باشد.
جمع‌بندی نهایی
با وجود اینکه سیلیسیم در لیست عناصر ضروری برنج نیست، اما شواهد علمی و تجربیات میدانی نشان داده‌اند که نقش آن در سلامت، مقاومت و افزایش عملکرد مزارع شالی بسیار قابل توجه است. به همین دلیل توجه به تأمین بهینه این عنصر در مدیریت تغذیه‌ای برنج توصیه می‌شود.